- مدارا کردن و نرمخويى
يکي از باديه نشينان اسلام آورد، و آمد تا در مسجد همراه پيامبر صلى الله عليه و سلم نماز بگذارد، در مسجد کناري ايستاد و بول نمود. صحابه برخاستند تا او را بزنند. پيامبر صلى الله عليه و سلم فرمود: او را بگذاريد و بر بول او دلوي يا چند دلوي آب بريزيد، زيرا شما برانگيخته شده ايد تا آسانگير باشيد و براي آن برانگيخته نشده ايد که سختگيري کنيد."
مدارا چيست؟
مدارا کردن يعني در کارها به نرمي رفتار نمودن، و دوري از خشونت، تندي و غلظت. خداوند به آراستگي مسلمانان به صفت زيباي مداراجويي در كارها سفارش نموده است:
خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ ﴿۱۹۹﴾
گذشت پيشه كن و به [كار] پسنديده فرمان ده و از نادانان رخ برتاب (۱۹۹)
همچنين خداوند متعال مي فرمايد:
وَلَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ ﴿۳۴﴾
و نيكى با بدى يكسان نيست [بدى را] آنچه خود بهتر است دفع كن آنگاه كسى كه ميان تو و ميان او دشمنى است گويى دوستى يكدل مى گردد (۳۴)
پيامبر خدا صلى الله عليه و سلم با مردم بسيار با نرمي برخورد مي کرد. يكي از اعراب باديه نشين نزد ايشان آمده و با تندي درخواست عطا و مالي نمود. پيامبر صلى الله عليه و سلم با لبخند با او روبرو گشته و با بردباري تمام به او بار دو شتر خوراك و نوشيدني بخشيدند.
پيامبر صلى الله عليه و سلم با حضرت حسن و حسين رضي الله عنهما بازي کرده و آن ها را مي بوسيد و آنان را به دوش مي گرفت.
بانو عايشه -رضي الله عنها- اينگونه از نرمخويي و مداراي آن حضرت صلى الله عليه و سلم تعريف مي نمايد: {ما خُيرَ رسول الله صلى الله عليه وسلم بين أمرين قط إلا أخذ أيسرهما ما لم يكن إثمًا، فإن كان إثمًا كان أبعد الناس منه، وما انتقم رسول الله صلى الله عليه وسلم لنفسه في شيء قط إلا أن تُنْتَهَك حرمة الله؛ فينتقم لله -تعالى-.} [متفق عليه] يعني: " هرگز مخير نگرديد رسول الله صلي الله عليه و سلم ميان دو کار، مگر اينکه آسانتر آن را مي گرفت، ماداميکه گناه نمي بود. اگر گناه مي بود، دورترين مردم از آن مي بود و هرگز پيامبر صلي الله عليه و سلم براي خود در هيچ چيزي انتقام نگرفت، مگر اينکه حريم خدا پايمال شده باشد و آنگاه براي خدا انتقام مي گرفت."
پيامبر صلى الله عليه و سلم به ياران خود مي فرمود: (يسِّرُوا و لا تُعَسِّرُوا، و بَشِّرُوا و لا تُنَفِّروا) [متفق عليه] يعني: " آسانگيري نموده و سختگيري نکنيد، و به مردم مژده دهيد و آن ها را گريزان مسازيد."
انواع مدارا و نرفتاري:
مدارا يکي از برترين اخلاق است، و در چيزي آشكار شود آن را نيکو نموده و مي آرايد. پيامبر صلى الله عليه و سلم فرموده است: (إن الرفق لا يكون في شيء إلا زانه (حسنه وجمله)، و لا يُنْزَعُ من شيء إلا شانه (عابه) [مسلم] يعني: " نرم رفتاري در هيچ چيزي نمي باشد، جز اينکه آن را زينت مي دهد و از هيچ چيزي بدور نمي شود، مگر اينکه آن را زشت مي سازد."
از انواع مدارا که كه يك مسلمان بايد خود را بدان آراسته نمايد، موارد زير مي باشند:
مداراي با مردم:
فرد مسلمان در برخورد با مردم از تندي و خشونت و با بدخلقي مي پرهيزد. پيامبر صلى الله عليه و سلم از تندي و زياده روي دوري مي کردند. خداوند متعال مي فرمايد: {ولو كنت فظًا غليظ القلب لانفضوا من حولك} [آل عمران: 159] يعني: "و اگر تندخو و سختدل بودى قطعا از پيرامون تو پراكنده مىشدند."
مردي نزد پيامبر صلى الله عليه و سلم آمده و گفت: مرا سفارشي نما. آن حضرت صلى الله عليه و سلم فرمود: (لا تغضب) [بخاري] يعني: "خشمگين مشو."
مسلمان ديگران را به خاطر عيبي که دارند مورد عيبجويي قرار نداده، و در عوض با آن ها مدارا نمايد. پيامبر صلى الله عليه و سلم روايت نمودند و فرمود: (لا تُظهر الشماتة لأخيك، فيرحمه الله و يبتليك (أي: يصيبك بمثل ما أصابه) [ترمذي] يعني: "در برابر غم برادرت اظهار شادي مکن، تا خداوند او را مورد رحمت قرار داده و ترا به آن مبتلا نسازد."
مسلمان مردم را بدنام نمي کند، و دشنام نمي دهد، پيامبر صلى الله عليه و سلم از اين عمل بر حذر داشته و فرموده اند: (سباب المسلم فسوق و قتاله كفر) [متفق عليه] يعني: " دشنام دادن مسلمان فسق و جنگ با وي کفر است."
مدارا با زيردستان:
پيامبر صلى الله عليه و سلم با خدمتکاران خود با مدارا رفتار نموده و سفارش مي نمود تا آنكه خدمتكاري دارد از غذايي که مي خورد به او بدهد، از لباسي كه خود مي پوشد بر او يپوشاند و بيش از توانش كاري از او نخواهد و اگر چنين نمود بايد او را كمك نمايد. آن حضرت صلى الله عليه و سلم در رابطه با حقوق خدمتكاران مي فرمود: (من لطم مملوكه أو ضربه فكفارته أن يعْتِقَه (يجعله حرًّا) [مسلم] يعني: "كسي كه برده اش را سيلي زده يا او را كتك بزند، كفاره اش اين است كه او را آزاد نمايد."
نرم رفتاري و مدارا با حيوانات:
دين اسلام آسيب رساندن و اذيت حيوانات و دام ها و هرجانداري را نهي کرده است. يكبار انس بن مالک رضي الله عنه از کنار مردمي عبور کرد که خروسي را به عنوان هدف در برابر خود قرار داده و به سوي آن سنگ مي انداختند. حضرت انس رضي الله عنه گفت: پيامبر صلى الله عليه و سلم از زجر دادن حيوانات نهي فرموده است( يعني از اينكه آن را بسته و محبوس داشته و به آزار و اذيتش بپردازند يا هدف تير قرار دهند تا بميرد). [مسلم]
ابن عمر -رضي الله عنه- از كنار دو پسربچه از قريش مي گذشت كه پرنده اي را مقابلشان گذاشته، و بسويش تير مي انداختند، آن دو باا ديدن ابن عمر از آنجا دور شدند. رو به آنان گفت: چه كسي اين كار را كرده است؟ خداوند كسي را كه چنين كرده لعنت كند. همانا پيامبر صلى الله عليه و سلم لعنت كرده است آن را كه چيزي را كه روح دارد بعنوان هدف قرار دهد. (هدف تيراندازي). [مسلم]
ذبح حيوان با چاقويي تيز كه باعث درد كشيدن آن نشود نيز جزو رفق و نرمي با حيوانات شمرده مي شود. پيامبر صلى الله عليه و سلم فرموده اند: (إن الله كتب الإحسان على كل شيء، فإذا قتلتم (أي: في الحروب) فأحسنوا القتلة، و إذا ذبحتم فأحسنوا الذبح، و لْيُحِدَّ أحدُكم شَفْرَتَه (السكينة التي يذبح بها)، و لْيُرِحْ ذبيحته) [متفق عليه] يعني: "هر آئينه خداوند احسان و نيکي را بر هر چيز واجب نموده است، پس چون کشتيد(در جنگ)، نيکو بکشيد و چون حيواني را ذبح نموديد، نيکو ذبح کنيد، بايد که يکي از شما تيغ خود را(چاقوي ذبح را) تيز کند و ذبيحه ي خود را راحت نمايد."
پيامبر صلى الله عليه و سلم بيان نموده اند كه خداوند سبحان مردي را مورد آمرزش قرار داد تنها به اين دليل كه به سگي که از تشنگي در حال مرگ بود آب داد، حال آنكه زني بخاطر اينکه گربه اي را زنداني کرده و به آن غذا و آب نداده بود تا آنكه آن مرده بود، وارد آتش جهنم گرديد.
مدارا با اشياء بي جان:
مسلمان بايد با همه چيز حتي گياهان بانرمي برخورد کند، و مراقب وسايلش باشد. و با همه ي چيزهاي اطراف خود با نرمي و مهرباني برخورد کند، و نگذارد تا آنها در اثر استفاده ي بد و بي توجهي از بين بروند.
فضيلت مدارا و نرم رفتاري:
پيامبر صلى الله عليه و سلم بر نرمخويي و مدارا بسيار تاكيد نموده و مي فرمودند: (إن الله رفيق يحب الرفق في الأمر كله) [متفق عليه] يعني: "همانا خداوند نرم رفتار است و نرم رفتاري را در همه کارها دوست مي دارد." همچنين پيامبر صلى الله عليه و سلم فرمود: (إن الله رفيق، يحب الرفق، و يعطي على الرفق ما لا يعطي على العنف، و ما لا يعطي على ما سواه) [مسلم] يعني: " هر آئينه خداوند نرم رفتار بوده و نرمش را دوست مي دارد و در برابر نرم رفتاري ثوابي مي دهد که به سخت رفتاري و ديگر کارها نمي دهد."
فرد مسلمان به علت مدارا نمودن و نرمي از آتش دوزخ دور گشته، و اهل بهشت مي شود، پيامبر صلى الله عليه و سلم فرموده است: (ألا أخبركم بمن يحْرُم على النار؟ أو بمن تَحْرُم عليه النار؟ تَحْرُم النار على كل قريب هين لين سهل) [ترمذي و احمد] يعني: " آيا شما را با خبر نسازم از کسيکه بر دوزخ حرام است؟ يا اينکه دوزخ بر وي حرام است؟
بر هر نزديک، آسانگير، نرم رفتارِ نرمخو."
چنانچه انسان مسلمان با مردم نرمرفتار و بامدارا بود، خداوند سبحان در روز قيامت با او به نرمي و مدارا رفتار مي نمايد. پيامبر صلى الله عليه و سلم چنين دعا مي نمود: (اللهم مَنْ وَلِي من أمر أمتي شيئًا فرفق بهم، فارفق به) [مسلم] يعني: " بار خدايا کسي که سرپرستي چيزي از کار امتم را بدوش گرفته و با آنها نرمي کند، با او نرمي کن."
نظرات شما عزیزان:
برچسب‌ها: پیامبرمتانتنرم خومدارا کردن
آمار
وب سایت: