السجده

نيكي با پدر و مادر

 

حضرت اسماعيل عليه السلام پسر كوچكي بود كه پدر و مادرش را دوست داشت و از آنان اطاعت كرده و با آنان به نيكويي رفتار مي نمود.

 

يك روز پدرش حضرت ابراهيم عليه السلام نزد او آمدده و از او چيز بسيار عجيب و دشواري را درخواست نمود؛ او گفت: {قَالَ يَا بُنَيَّ إِنِّي أَرَى فِي الْمَنَامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ فَانْظُرْ مَاذَا تَرَى } [صافات: 102] يعني: " اى پسرك من، من در خواب [چنين] مى‏بينم كه تو را سر مى‏برم پس ببين چه به نظرت مى‏آيد." حضرت اسماعيل عليه السلام با اطميناني كه يك مؤمن به رحمت خداوند داشته و رضايتي كه به رضاي او دارد، پاسخ داد: {قَالَ يَا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِي إِنْ شَاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِينَ } [صافات: 102] " گفت اى پدر من آنچه را مامورى بكن ان شاء الله مرا از شكيبايان خواهى يافت. "

 

اسماعيل عليه السلام بسيار مطيع اوامر پدر خويش بود. در آنچه خداوند به او امر فرموده بود. وقتي ابراهيم - عليه السلام-  چاقو را به قصد سربريدن فرزند خويش مطابق دستور خداوند، برداشت، گشايشي از جانب خداوند سبحان دررسيد. خداوند رحمان فرشته اي را از آسمان براي او فروفرستاد كه قوچ بزرگي بعنوان فديه ي اسماعيل را بهمراه داشت.  خداوند در قرآن كريم چنين مي فرمايد: {وَفَدَيْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِيمٍ } [صافات: 107] معني آيه: " و او را در ازاى قربانى بزرگى باز رهانيديم."

پيامبر صلي الله عليه و سلم داستان سه مردي را كه مجبور بودند شب را در يك غار بگذرانند، براي ما تعريف مي كند. سنگي از كوه سرازير شده و ورودي غار را بر آنان مي بندد. هركدام از آن سه نفر شروع مي كنند به خواندن خداوند و توسل جستن به او با اعمال نيكي كه در طول زندگي انجام داده اند. خداوند نيز آنان را از موقعيت دشواري كه در آن قرار گرفته بودند نجات مي دهد. به اين ترتيب كه يكي از آنان مي گويد: خدايا من پدر و مادر پيري داشتم و هرشب مقداري شير برايشان آماده مي ساختم تا ايشان قبل از بچه هايم آن را بنوشند. يك شب ديرتر شير را آورده و ديدم هردو خوابيده اند. خوش نداشتم كه بيدارشان نموده و قبل از آنان به كودكانم شير بنوشانم. درنتيجه با پياله ي شير در دستم همانجا منتظر ايستادم تا از خواب بيدار شوند. در اين حين بچه هايم جلوي پايم از گرسنگي مي گريستند، تا اينكه بالاخره پدر و مادر م از خواب برخاسته و شير را نوشيدند. بارالها اگر اين كار را تنها براي خوشنودي تو انجام داده ام در اين دشواري ما را گشايشي برسان. صخره باز شده و هرسه از غار خارج شدند. ( اين داستان از يك حديث متفق عليه برگرفته شده بود.)

نيكي با والدين چگونه است؟

نيكي با والدين همان احسان و فرمانبرداري در حق ايشان و انجام اعمال نيك براي آنان است. خداوند متعال جايگاه رفيعي را براي والدين در نظر گرفته كه قابل مقايسه با ديگر منزلت و جايگاه ها نمي باشد. فرمانبرداري و نيكي با آنان را فرض و و اجبي بس بزرگ دانسته و آن را بعد از دستور به عبادت خويش قرار داده است. خداوند جل شأنه مي فرمايد: {وَقَضَى رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا} [اسراء: 23] يعني: "و پروردگار تو مقرر كرد كه جز او را مپرستيد و به پدر و مادر [خود] احسان كنيد..."

 

و مي فرمايد: {و اعبدوا الله و لا تشركوا به شيئًا و بالوالدين إحسانًا} [نساء: 36] يعني: " و خدا را بپرستيد و چيزى را با او شريك مگردانيد و به پدر و مادر احسان كنيد..." يا اينكه: {و وصينا الإنسان بوالديه حملته أمه وهنًا على وهن و فصاله في عامين أن اشكر لي و لوالديك إلى المصير} [لقمان: 14] يعني: "و انسان را در باره پدر و مادرش سفارش كرديم مادرش به او باردار شد سستى بر روى سستى و از شير باز گرفتنش در دو سال است [آرى به او سفارش كرديم] كه شكرگزار من و پدر و مادرت باش كه بازگشت [همه] به سوى من است. "

نيكي با پدر و مادر پس از وفات ايشان:

 

انسان مسلمان در زمان حيات پدر و مادرش و پس از مرگ آنان نيز با دعاي آمرزش و مغفرت برايشان و بجاي آوردن پيمان هاي آنان و بزرگداشت دوستان شان، در حق آنان نيكي مي نمايد.

تعريف مي كنند كه مردي از قبيله ي بني سلمه نزد رسول خدا صلي الله عليه و سلم آمده و گفت: يا رسول الله، آيا نيكي با پدر  و مادر پس از مرگشان نيز امكان پذير مي باشد؟ فرمود: : (نعم. الصلاة عليهما (الدعاء)، و الاستغفار لهما، و إيفاءٌ بعهودهما من بعد موتهما، و إكرام صديقهما، و صلة الرحم التي لا توصل إلا بهما) [ابن ماجه] يعني: "آري. نماز (يا دعا) بر آنان،  طلب آمرزش براي ايشان، بجاي آوردن عهد و پيمان آن ها پس از مرگ ايشان، احترام داشتن دوستان آنان و بر قراري پيوند و صله ي رحمي كه تنها به واسطه ي ايشان قابل برقرار نمودن است.)

خداوند متعال مسلمانان را به بسياري دعا براي والدين در بيشتر اوقات تشويق مي كند. در قرآن آمده است: {رب اغفر لي و لوالدي و لمن دخل بيتي مؤمنًا و للمؤمنين و المؤمنات}
[نوح: 28] يعني: "پروردگارا بر من و پدر و مادرم و هر مؤمنى كه در سرايم درآيد و بر مردان و زنان با ايمان ببخشاى ..."

فضيلت نيكي با والدين:

 

نيكي با والدين فضيلت بسيار و پاداشي بس بزرگ نزد خداوند سبحان دارد. خداوند متعال نيكي با والدين را از بزرگترين اعمال و محبوب ترين آن ها نزد خويش شمرده است. حديث: "فقد سئل النبي صلى الله عليه وسلم: أي العمل أحب إلى الله؟ قال: (الصلاة على وقتها).
قال: ثم أي؟ قال: (ثم بر الوالدين). قال: ثم أي؟ قال: (الجهاد في سبيل الله)" [متفق عليه]_ يعني: "از پيامبر صلي الله عليه و سلم سؤال شد: محبوب ترين اعمال نزد خداوند كدام است؟ فرمودند:  (نماز سر وقت). پرسيدند: سپس كدام است؟ فرمود: (سپس نيكي با والدين). گفتند: آنگاه كدام است؟ فرمود: (جهاد در راه خدا)".

 

از ديگر فضيلت هاي نيكي با والدين:

 

- خوشنودي والدين جزو خوشنودي پروردگار است:

 

مسلمان پيوسته در پي خوشنودي والدينش مي باشد تا به خوشنودي خدايش نايل گشته و از به خشم آوردنشان مي پرهيزد تا خداوند را به خشم نياورد. پيامبر صلي الله عليه و سلم فرموده است:  (رضا الرب في رضا الوالد، وسخط الرب في سخط الوالد) [ترمذي] يعني: "خوشنودي خداوند در خوشنودي والدين است و خشم او در خشم آنان مي باشد." نيز فرموده است: (من أرضى والديه فقد أرضى الله، ومن أسخط والديه فقد أسخط الله) [بخاري] يعني: "آنكه والدينش را خوشنود سازد خداوند را خوشنود ساخته است، و كسي كه والدينش را ناخرسند سازد خداوند را ناخرسند ساخته است."

 

- بهشت زير پاي مادران است:

 

مردي نزد پيامبر صلي الله عليه و سلم آمده و گفت مي خواهد به جهاد برود. پيامبر به او دستور داد برگشتته و با مادرش نيكي كرده و به او خدمت نمايد. آن مرد بار ديگر اشتياق خويش به جهاد را بيان داشت و باز پيامبر صلي الله عليه و سلم امر فرمود برگردد و با مادرش نيكي كند. بار سوم پيامبر به او گفت: (ويحك! الزم رِجْلَهَا فثم الجنة) [ابن ماجه] يعني: "واي بر تو! در ركاب مادرت باش كه بهشت زير پاي اوست!"

- نيل به جايگاه مجاهد:

 

مردي نزد رسول خدا صلي الله عليه و سلم  آمده و گفت: من شوق جهاد دارم ولي توان آن را ندارم. پيامبر صلي الله عليه و سلم به او فرمود: (هل بقي من والديك أحد؟). قال: أمي. قال: (فاسأل الله في برها، فإذا فعلتَ ذلك فأنت حاجٌّ ومعتمر ومجاهد) [طبراني] يعني: "آيا از پدر و مادرت هيچكدام زنده است؟ مرد پاسخ داد: مادرم. فرمود:  پس از خداوند بخواه ترا در نيكي با او ياري دهد. با انجام اين كار تو هم حج را گذارده اي و هم عمره را و هم جهاد كرده اي!"

 

حديث: {جاء رجل إلى النبي صلى الله عليه وسلم فاستأذنه في الجهاد، فقال صلى الله عليه وسلم: (أحي والداك؟). قال: نعم. قال صلى الله عليه وسلم: (ففيهما فجاهد)} [مسلم]يعني: ‌"يكبار مردي پيش آنحضرت صلي الله عليه و سلم آمده و اجازه ي جهاد خواست. پيامبر صلي الله عليه و سلم فرمود: آيا پدر و مادرت زنده اند؟ او گفت: آري. فرمود: پس برو و براي آنان جهاد كن(يعني: به آن ها خدمت نما)"

 

حديثي ديگر در اين زمينه: {أقبل رجل على رسول الله صلى الله عليه وسلم، فقال: أبايعك على الهجرة والجهاد؛ أبتغي الأجر من الله، فقال صلى الله عليه وسلم: (فهل من والديك أحد حي؟). قال: نعم. بل كلاهما. فقال صلى الله عليه و سلم: (فتبتغي الأجر من الله؟). فقال: نعم. قال صلى الله عليه وسلم: (فارجع إلى والديك، فأَحْسِنْ صُحْبَتَهُما)} [مسلم] يعني: "مردي رو به رسول خدا صلي الله عليه و سلم نموده و گفت: با تو براي هجرت و جهاد بيعت نموده و خواستار رضايت خداوند هستم. پيامبر صلي الله عليه و سلم فرمود: و آيا پدر و مادرت هيچ يك زنده اند؟ گفت: آري. فرمود: و خواستار خوشنودي خداوند هستي؟ گفت: آري. فرمود: پس بازگرد نزد پدر و مادرت. با آنان به نيكويي همراهي و همنشيني كن."

- دست يابي به نيكرفتاري اولاد:

 

درنتيجه ي نيكرفتاري فرد مسلمان با والدين و اطاعت نمودن از آنان، خداوند متعال در آينده فرزنداني به او عطا مي كند كه با وي نيكرفتار  و مطيع هستند به همانگونه كه وي با والدين خويش رفتار كرده است. از رسول خدا صلي الله عليه و سلم روايت شده است كه: (بِرُّوا آباءكم تَبرُّكم أبناؤكم، وعِفُّوا تَعِفُّ نساؤكم) [طبراني و حاكم] يعني: "با پدرانتان به نيكي رفتار كنيد تا فرزندانتان در حقتان نيكي كنند و پاكدامني گزينيد تا زنانتان پاكدامن باشند."

 

- والدين مشرك:

 

سعد ابن ابي وقاص رضي الله عنه با مادرش بسيار نيك رفتار بود و زمانيكه اسلام را پذيرفت مادرش به او گقت: اي سعد، اين چه وضعي است كه ترا بدان مي بينم؟ يا از دينت دست بازمي كشي، و يا من دست از خورد و نوش مي كشم تا بميرم و ننگ آن براي تو بماند و همه خواهند گفت: اي قاتل مادر خود. سعد پاسخ داد: مادر جان، اين كار را مكن! چونكه من از دين خود براي هيچ چيز دست بازنمي كشم. مادرش تا يك شب و يك روز خوردن و نوشيدن را ترك نمود تا آنكه گرسنگي بر او فشار آورد. سعد به او گفت: بدان كه بخداوند قسم اگر صد جان داشته باشي و آن ها را يك به يك از گرسنگي بدهي من از دين خود به هيچ قيمتي دست برنخواهم داشت. پس اگر دوست داشتي چيزي بخور و اگر هم نخواستي نخور.

وقتي مادرش پافشاري او در تمسك به دين اسلام را مشاهده كرد، شروع به خوردن نمود. در تاييد اين عمل آيه ي زير نازل گرديد:

{و إن جاهداك على أن تشرك بي ما ليس لك به علم فلا تطعهما و صاحبهما في الدنيا معروفًا} [لقمان: 15] يعني: "و اگر تو را وادارند تا در باره چيزى كه تو را بدان دانشى نيست به من شرك ورزى از آنان فرمان مبر و[لى] در دنيا به خوبى با آنان معاشرت كن ..."
اسلام به اين ترتيب نيكي با والدين را به ما مي آموزد اگرچه مشرك باشند.

بانو اسماء دختر حضرت ابوبكر رضي الله عنهما مي گويد: {قدمت على أمي و هي مشركة في عهد رسول الله صلى الله عليه و سلم، فاستفتيتُ رسول الله صلى الله عليه و سلم، قلت: إن أمي قَدِمَتْ و هي راغبة (أي طامعة فيما عندي من بر)، أفَأَصِلُ أمي؟ فقال صلى الله عليه و سلم: (نعم، صلي أمَّكِ)} [متفق عليه] يعني: " مادرم در زمان رسول الله صلي الله عليه وسلم  در حاليکه مشرک بود، به خانه ام آمده از پيامبر صلي الله عليه وسلم فتوا طلبيده گفتم: مادرم نزدم آمده در حاليکه طمع دارد به او کمک نمايم، آيا با مادرم پيوستگي کنم؟ فرمود: بلي، پيوندت را با مادرت پيوسته دار."

 

- نافرماني(آزردن) والدين:

 

خداوند متعال مسلمانان را از نافرماني(عاق) والدين و سهل انگاري در بجاي آوردن حق و حقوق آنان و انجام كاري كه آنان را ناخرسند ساخته يا برنجاند و يا حتي آزار ايشان با كلمه اي (همچون "اف" يعني: واي بر شما) و يا نگاه تند و ناپسند برحذر داشته و مي فرمايد: {فلا تقل لهما أف ولا تنهرهما وقل لهما قولاً كريمًا} [اسراء: 23] يعني: "... به آنها [حتى] اوف مگو و به آنان پرخاش مكن و با آنها سخنى شايسته بگوى." نبايد آنان را به هر دليلي اندوهگين گرداند چون اندوهگين ساختن پدر و مادر آزار دادن و عاق آنان است. امام علي رضي الله عنه مي فرمايد: "آنكه والدينش را اندوهگين سازد آنان را آزرده(عاق نموده) است."

- جزاي نافرماني والدين:

 

پيامبر صلي الله عليه و سلم آزار والدين را از جمله ي گناهان كبيره و بلكه از بزرگترين گناهان كبيره شمرده است. ايشان صلي الله عليه و سلم آن را با شرك به خدا يكجا آورده و فرموده است: (ألا أنبئكم بأكبر الكبائر: الإشراك بالله، وعقوق الوالدين...) [متفق عليه] يعني: "آيا شما را از بزرگترين گناهان کبيره با خبر نسازم: شريک آوردن به خدا و نافرماني و آزار پدر و مادر..."

 

خداوند متعال مجازات آزار پدر و مادر را به همين دنيا پيش كشيده و پيامبر صلي الله عليه و سلم مي فرمايد: (كل الذنوب يؤخِّر الله منها ما شاء إلى يوم القيامة إلا عقوق الوالدين، فإن الله يعجله لصاحبه في الحياة قبل الممات) [بخاري] يعني: "خداوند از تمام گناهان آن هايي را كه بخواهد تا روز رستاخيز به تعويق مي اندازد بجز آزار پدر و مادر را كه خداوند آن را براي آنكه مرتكب آن گردد به همين زندگاني قبل از مردن پيش مي كشاند."

 

نظرات شما عزیزان:

برچسب‌ها: اسلامقراننیکی به پدرو مادر